avatar
Куч
358.33
Рейтинг
+131.21

Qodirova Madina

Мақолалар

Мултфилмларнинг болалар онгига таъсири

Блог им. qodirovam

   Юртимизда маънавий тараққиёт жараёни кечаётган бир даврда, ёшларимизни юртимиз келажаги учун керакли шахс қилиб тарбиялаш муҳим масалалардан бири ҳисобланади. Лекин, бу жараёнга, айтиш жоиз бўлса тўсиқ бўлаётган сабаблардан бири бу телевидениядир, чунки ҳозирги даврни телевидениясиз тасаввур этиб бўлмайди. Лекин, шу телевиденияда намойиш этилаётган баъзи бир ҳориж кўрсатувлари болалар онгига ҳам ижобий, ҳам салбий таъсир кўрсатаётгани ҳеч кимни бефарқ қолдирмаса керак.


 


    Телевиденияда намойиш этилаётган кўрсатувлардан қизиқарли ҳисобланган ҳориж мултфилмларга эътибор қаратадиган бўлсак, бу болалар онгига салбий таъсир кўрсатяпкани ҳеч кимга сир бўлмаса керак. Катталарнинг  ёрдамчиси, яъни улар бант бўлган вақтларда фарзандларига овунчоқ мақсадида фойдаланаётган мултфилмлар ростан ҳам салбий таъсир кўрсатяптими, агарда салбий таъсир кўрсатса, бу қандай амалга оширилмоқда.


 


    Бугунги кунда экранда намойиш этилаётган баъзи бир ҳорижмултфилмларга эътибор қаратадиган бўлсак, миллатимиз минталитетига тўғри келади деб айта олмаймиз, аксинча болалар онгида салбий ҳислатларни сингирмоқда. Масалан, “Соҳибжамол ва Маҳлуқ”, “Том ва Жерри” мултфилмларига эътибор қаратсак, бу мултфилм қаҳрамонларини китоб ўқиб ўтирган жараёнларини кўрмаймиз, “Шрек” мултфилимида эса миллатимизга ёд бўлган холатларни, масалан, дастурхон устидаги оддий бир ҳолатни кўришимиз кўришими мумкин. “Шрек” мултфилимини ўзбек тилига таржима қилишганда, уни “Широқ” деб таржима қилинганлигига ҳайрон қоласан киши. Бунинг сабаби, “Широқ” тарихимизда  юксак ўрин эгаллаган кишилардан бири ҳисобланади. У, ўз юртини босқинчилардан ҳимоялаш мақсадида ўз жонини қурбон қилган. “Шрек” қаҳрамонини “Широқ” тарзида таржима қилиниши хато ҳисобланади. Яна шундай мултфилмлар ҳам борки, бу мултфилмларда биз ҳаёсизлик, ичкиликбозлик, урушга даъват ва шунга ўҳшаган салбий кўринишларни кўришимиз мумкин.



Obod turmushni, obod ko’ngillar yaratadi

Блог им. qodirovam

    O’zbek xalqi hayotida oila tushunchasi alohida, muhim ma’no kasb etadi desak, mubolag’a emas. Oila jamiyatning kichik qo’rg’oni, har bir oilaning yashash tarzida o’z iqlimi, o’z tafti bor. Inson yashar ekan o’z oldiga ko’p ezgu maqsadlar, orzu-niyatlar qo’yadi va shu maqsadlarni ro’yobga chiqarish yo’lida yugurib-yeladi. Dunyoga kelgan go’dakning ezgu orzu- umidlar bilan voyaga yetishi esa avvalo oiladagi tarbiyaga bog’liq. Istiqlol yillarida yurtimizda oila institutiga juda katta e’tibor berib kelinayotganligi bejiz emas, zero, obod oila insoniylikning ilk tamal toshi qo’yiladigan muqaddas dargohdir.


 


    Mustaqillikka erishganimizning ilk yillaridanoq mamlakatimiz tarixida yurtboshimiz tashabbuslari bilan ajoyib bir an’ana davom etib keladi, bu an’ana har bir yurtdoshimiz uchun juda muhim va har yili intiq bo’lib kutiladigan tarixiy voqea desak yanglishmaymiz, zeroki, bu voqeada xalqimiz orzu-istaklari,  mushtarak maqsadlari o’z aksini topgan, bu – har bir kirib kelayotgan yangi yilga nom berish an’anasidir. 2013-yilning “Obod turmush yili ”  deb nomlanishi ham har birimizning yuragimizda fahr va iftihor uyg’otdi. Yurtboshimiz Islom Karimov O’zbekiston Respublikasining Konsititutsiyasining 20 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosimda 2013- yilni “Obod turmush yili” deb e’lon qilishni taklif etar ekanlar, jumladan shunday dedilar: “Barchamizga yaxshi ayonki, har qaysi inson, millati, tili va dinidan qat’i nazar, bu dunyoga baxtli yashash uchun keladi. Bunday yuksak orzuga erishishning sharti va garovi bo’lgan omillar ko’p. Lekin ular orasida hayotimizga ma’no-mazmun beradigan, uni yanada yorug’ va fayzli qiladigan bir omil borki, u ham bo’lsa, odamning o’z uyi, o’z yurtini har tomonlama go’zal va obod qilib, shundan o’zi mamnun bo’lib yashashida yaqqol nomoyon bo’ladi.


 


    Shuni ta’kidlash kerakki, obod degan so’zning ma’nosini biz juda keng va chuqur tushunamiz. Obod deganda, xalqimiz, millatimiz nafaqat ko’rkam va chiroyli, shu bilan birga, tinchlik va osoyishtalik, o’zaro mehr-oqibat, ahillik, fayz-baraka hukmron bo’lgan joylarni, doimo pok niyat va sog’lom intilish bilan yashashni tasavvur qiladi ”



Xuan Tinszyan – ota – onaga ehtirom!

Блог им. qodirovam

    Barchamizga ma’lumki, sharqda azal- azaldan kattaga xurmat, ota- onaga ehtirom tushunchalari juda yuksak qadrlangan, shu jumladan yurtimizda ham bu qadriyat asrlar davomida avlodlardan avlodlarga o’tib kelmoqda. Buning tasdig’Ini, har bir o’zbek xonadonida, farishta misol keksalarimizning alohida mehr –muxabbat bilan qadr topganining guvohi bo’lganimizda yana bir bor kuzatamiz. Bu kabi tushunchalar sharq millatlarining har birida kuzatiladi. Quyida Xitoy xalqi tarixidan bir misol keltiramiz.


 


    Qadimiy Yuan sulolasi davrida Go Szyutszin tomonidan “Farzandlar ehtiromi haqida 24 hikoya” asari yozildi. Bu asar ota –onani xurmat qilishga bag’ishlangan 24 ta hikoyadan tuzilgan bo’lib, Yuan sulolasi davrining juda uzoq vaqtini o’z ichiga olgan edi. Avvaliga og’zaki tarzda xalq orasida mashhur bo’lib, kiyinchalik asar sifatida yozilgan bu asar o’zida konfutsiychilik ta’limotini fikrlarini va farzandlarning ota- ona oldidagi burchlarini aks ettirgan.


 


    Sun imperiasi davrida Xuan Tinszyan ismi bilan elga tanilgan mashhur davlat amaldori, shoir va kaligraf yashab ijod etgan edi. U bolalik chog’larida juda aqlli va ota- onasiga itoatkor farzand edi. Kiyinchalik ulg’ayib nisbatan jiddiy ishlar bilan shug’ullana boshlaganiga qaramasdan, u uy ishlarida onasiga yordam berishda davom etaverar, iqtisodiy ahvoli yaxshi bo’lsada xizmatkor yollamas, hamma ishlarni o’zi bajarardi.



Din Lin hayoti va ijodi (davomi)

Блог им. qodirovam

   XX asr Xitoy adabiyotining ilg'or adibalaridan biri bo'lgan Din Linning ijodiy qarashlari va pozitsiyasiga uning bolaligi va yoshligidagi sharoit ozmi ko’pmi ta’sir ko’rsatgan. Uch yoshida otasidan ajralgan qiz o'z zamonasining ilg'or ayollaridan biri bo'lgan onasining kuchli ruhiy bosimi ostida qoladi. Bu ayolni shubxasiz inqilobdan oldingi xitoy onalarining namoyondasi desa bo'ladi. Ularning xizmatlari shundan iborat bo’lganki, o’zlari eski tuzumda voyaga yetkanliklariga qaramay, farzandlarini (ochiqchasiga yoki yashirincha) kelajakdagi o'zgarishlarga tayyorlashgan.


 


    Onasi jo’natgan maktab va yangi turdagi bilim yurtlarida Din Lin tezda qobiliyatli o'qituvchilar bilan, keyinchalik esa, inqilobchilar Mao Dun, Li Da, Chen Dusyu, Lyu Shaotsi, Tsyuy Tsyubolar bilan tanishish imkoniga ega bo'ldi. Bu odamlar targ'ib qilgan g'oyalarga berilgan Din Lin tez orada o’zining hamfikrlarini — eng yaqin do'stlari bo'lgan Van Tszyanxun (Tsyuy Tsyuboning birinchi xotini) va Yan Kayxueylarni (Mao Tseduning birinchi xotini) topdi.


 


    Din Linning ijodiy dunyoqarashining shakllanishidagi yana bitta faktorlardan biri bu uning bir paytning o'zida yevropa (onasining maslahatiga ko’ra) va xitoy mumtoz adabiyotlarini o’qishi bo’ldi. Shunig uchun ham Din Linning ancha oldin yozgan asarlaridagi uslub uning sevimli chet el romanlari G. Floberning “Bovari honim”, G. Senkevichning “Salbchilar”, V. Skottning “Rob Roy”, A. Dyumaning “Kameliyali honim”, L. N. Tolstoy va A. P. Chexovning hikoyalarini eslatadi. Xitoy mumtoz romanlari (“G’arbga sayohat”) va Tsyu Yuan she’rlariga o’xshashliklar ham mavjud.



Xotira uyg'onsa go'zaldir.

Блог им. qodirovam

    Bugun “Yoshlik” talabalar shaharchasi hokimligi, “Kamolot” YIH, “Ma’navitat – ma’rifat” markazi hamkorligida 9- may Xotira va qadrlash kuni munosabati bilan tadbir bo’lib o’tdi.


 


    Tadbirda “Yoshlik” talabalar shaharchasi hokimi Q. Shonazarov, TDTU harbiy kafedra o’qituvchilari A. Bo’riyev, J. Meliboyev, F. Kenjayev, Toshkent shahar jangchi faxriylar kengashi raisi Rustam Sultonov, polkovnik X. Sagdullayev, R. Rig’azmetov, Toshkent shahar jangchi faxriylar kengashi rais o’rinbosari, jangovor harakatlar Afg’on urushi qatnashchisi Bekmurod Raxmatullayev hamda O’zMU qoshidagi akademik litsey va madaniyat kolleji o’quvchilari ishtirok etishdi.


 


    Tadbir davomida yig’ilganlar bugungi farovon kunlarimiz uchun o’z jonlarini fido etgan jasur ajdodlarimizni yodga olishdi, tabiat gultoji sanalgan hazrati inson qadrining tengsizligi yana bir bor ta’kidlandi. Tadbir so’ngida o’quvchilar o’zlarini qiziqtirgan savollar bilan mehmonlarga murojat etishdi.


 

Din Lin hayoti va ijodi (davomi bor)

Блог им. qodirovam

    Xitoy yozuvchisi Din Lin (1904-1986) ning hayoti va ijodi hali yetarlicha o'rganilmagan. Hozirgi paytga qadar yozuvchi Din Lin haqida professor L. D. Pozdneevaning ikkita maqolasi (bular 1952 yilda rus tiliga tarjima qilingan “Quyosh Sangan daryosi uzra” asari va adibaning 1954 yilda chop etilgan tanlangan hikoyalariga kirish so’zlar edi), N. T. Fedorenkoning bir nechta publitsistik fikrlari (1955 yilgi “Xitoy tilidagi qaydlar” kitobida), shuningdek 1977 yildagi «Yangi zamon xitoy adabiyoti» o’quv darsligidagi qisqa qo’llanma materiallar ma’lumdir.


 


    Bu albatta tabiiydir, negaki Din Lin ijodiga turli davrlarda turlicha yondoshishgan. Jahon adabiyoti tarihida ma’lum bir asarning siyosiy tuzumlar sababli butunlay ma’n qilingan holatlarni kuzatishimiz mumkin. Din Lin ana shulardan biri edi.


 


    Din Lin haqidagi tanqidiy ishlar o’z xarakteristikasi, tahlil qilayotgan hodisa va g’oyaviy yo’nalishiga ko’ra to’rt guruhga bo’linishadi. Xitoyda yoki G’arbda chiqarilganidan qat'iy nazar, bu ishlarni birinchidan, adibaning shxsiy hayotiga kuchli qiziqish, ikkinchidan, uning asarlarini va siyosiy yo’nalishlarning o’zgarishiga ko'ra harakatlarini baholash kabi xususiyatlar birlashtirib turadi. Birinchi guruhga kiruvchi tanqidiy asarlarda Din Lin 20-30 yillardagi feministlar qahramoni sifatida ko’rsatiladi. Bu ishlar orasida ikkita Shen Tsunvenning “Din Lin haqida hotiralar” va “Din Lin haqida hotiralarning davomi” kitoblari ancha mashxurdir. Din Linga alohida mehr qo’ygan o’sha paytlarda yosh adabiyotshunos Shen Tsunven yozuvchining o’limi haqidagi habardan qattiq qayg’uga botgan, shuning uchun ham yozuvchi va uning oldinroq qatl etilgan turmush o’rtog’i haqidagi hotiralar reaktsion kuchlar qurbonlari hotirasiga o’ziga hos yodgorlik bo’lishi kerak edi.



Qo'rquv...

Блог им. qodirovam

“Otasi o’lsa uxlaydi, qorni och bo’lsa uxlay olmaydi.”


Buni kim aytgan bilmadimu, lekin bu iborani ilk bor eshganimda yig’lagim keldi.  Inson bo’lib tug’ilganim uchun yig’lagim keldi.


 


    Tabiatning gultoji, eng oily mavjudoti bo’lgan insonning asl yuzi shundaymi?! U faqat qorin qayg'usi uchun yaralganmi?!


Qo’rqaman!


Savollardan emas,  qachondir izdoshlarim shu kabi savollarni bersa, javob topa olmaslikdan qo’rqaman.


 


Oxir-oqibat inson “Yashash uchun yeydigan emas, yeyish uchun yashaydigan” mavjudot ekanini anglab qolishdan qo’rqaman!


Qo’rqmaganlar bormikin???

Songgi so’z

Блог им. qodirovam

Endi uchrashmoqlik yarashmas bizga,


Ko’nikmoq darsini o’qiymiz endi.


Uyalmay begunoh yuragimizga,


G’aliz ertaklarni to’qiymiz endi.


 


Bahorni haydaymiz shundoq eshikdan,


Eshitmay nasimning dardli dodini.


Olmaymiz eng sovuq, zulmat teshikdan,


Bechora sevgining hatto yodini.


 


Har kun tavakkalda qadam tashlaymiz,


Go’yo tog’, asli puch tilaklar bilan.


Bilmam qachongacha o’zni aldaymiz,


Bo’m-bo’sh, huvillagan yuraklar bilan.     

Muhabbat, kel

Блог им. qodirovam

Muhabbat kel mening qo’llarimdan tut,


Olib ketay seni.


Tosh yurakni unut, ko’ngilni unut.


Azoblama meni.


 


Sen va men sig’madik ul tosh qasrga,


Eshiklari qulf.


Eh, qanday aldadi ikkimizni ham,


Bitta qaro zulf.


 


Bir chimdim mehrni bera olmadi,


Arzimadikmi?


Shu bir chimdim ishqqa bor mehrimizni,


Atamadikmi?!


 


Endi yo’llarimiz ayro u bilan,


Xayr endi baxt!


Biz yashaymiz bo’lib bir jon-u bir tan,


Sen-la muhabbat.


 


Sen meni tark etma, also tark etma,


Muhabbat, gulim.


Agar shu ishqim ham yurakdan ketsa,


Ayondir o’lim!

Kulasizmi?

Блог им. qodirovam

 


Siga mehrim bo’lak desam,


Hayratlarga to’lasizmi?


Shu mehrimni izhor qilsam,


Kulasizmi?


 


Yuragimga begona kun,


Ohlarimdan bezovta tun,


Shunday telbaligim uchun,


Kulasizmi?


 


Umid bilan tutsam qo’lim,


Hijronlarga boshlab yo’lim,


Ho’p yig’latib sodda ko’nglim,


Kulasizmi?     

Шоирга ўлим бор – шеьрга ўлим йўқ

Блог им. qodirovam

    Куни кеча «UZINFOCOM» марказида Ўзбекистон халқ шоири Усмон Азим билан ижодий учрашув бўлиб ўтди. Ушбу тадбирда  адабиётшунос олимлар Қозоқбек Йўлдошев, филология фанлари номзоди, доцент Абдулла Улуғов, шоир Шукр Қурбон, Назокат Азим, ОАВ ходимлари ва журналистика факультети талабалари иштирок этишди.


 


    Усмон Азим ижодкорлар ичида ўз сўзига ва овозига эга бўлган, серқирра ижодкорлардан бири. Унинг ижод ҳақида, адабиёт ҳақида айтган сўзлари, бу инсоннинг нечоғлик адабиёт жонкуяри эканини кўрсатади: “Адабиёт ўтиб кетади дегани, ҳаёт тугайди дегани.”


 


    Шоир билан учрашув давомида ёшлар ўзларини қизиқтирган саволларга шоирдан етарлича жавоблар олишди. Жонли мулоқот асосида ўтган учрашув давомида кўтаринки руҳ, адабиёт нафаси сезилиб турди.


 


    ШЕЪРИЯТ


 


Кўзлари чақмоқ тулпор,


Туёғи чақмоқ тулпор.


Сувлиқ лабларин йиртган,


Ёллари байроқ тулпор.



“Дарё қўлтиқлари” романининг бадиий хусусиятлари

Блог им. qodirovam

   Ши Най-ань ўз романида ўткир ижтимоий кураш тасвирини яратди, жамоат қаршилиги ва адолатсизликнинг кўркинчи ҳақиқатини очиб берди ва адабий асарлари мантиқи билан курашга чақириб келган. Ўтмишнинг халқ қаҳрамронларини шуҳратини ёйиб, у китобхонлар ва тингловчиларда ватанпарварлик ҳиссини уйғатмоқчи бўлган.


 


    Шундан қилиб, оғир бўлган муғул ҳукмронлиги вақтида хитой халқи ўзининг халқ қаҳрамонлари билан илҳомланиб келган.


 


    Унда муаллиф хизмат қилишни хохламаган Мин империясининг янги ҳокимияти шафқатсизлиги ва истибдодига қарпшлик яширинган. Шу билан ушбу хитой романи тарихий эпопик асар ҳамда қаҳрамонлар ҳақида ҳикоя бўлиб яратилди.


 


    Хитой давлати бир неча бора ҳужумларга дуч келган ва емирилган бўлишига қарамасдан хитой маданияти буюк матонат ва ҳаётий кучга эга эди ва унинг моҳияти наслдан наслга берилган эди. Осмон ва инсоннинг бирлиги аждодлар билимини намоён этади: “Ва мана тунда, учинчи соқчилар чиққанидан сўнг шимоли-ғарбий дарвозалар осмони томонидан ларзага соладиган чертиш сингари товуш келди. Хамма уша тарафга қаради ва у ерда катта иккита ўткир учли идишни кўрдилар, улар орасида эса бўш оралиқ, улар “Осмон дарвозаларини очилиши” ёки “Осмон кўзларининг очилиши” деб аталади. У ердан кўзни ўйнатадиган ёруг нур ёғиларди, у енгил тумандари қуёш нурларининг ўйнаши сингари камалакнинг ҳамма ранги билан жўшқин эди. Ушбу нурланиш марказида шаклидан саватга ўхшаш оловли шар пайдо бўлди, у айланиб қурбонлик қилиш жойига тўгри тушди. Меҳробда айланиш қилиб, шар шарқий томонда ерга кетиб йўқолди. Шу пайтда осмон ўз кўзларини юмди ва хамма роҳиблар супаларидан тушишди. Сун Цзян бел курак ва кетмонларни келтиршни, ерни у ерда беркинаётган оловли шарни топиш учун чопишни буюрди”



Қадимги Хитой шеърияти ҳақида (давоми)

Блог им. qodirovam

    Хитой сўз усталиги кўрсатиш эмас, балки беркитиш, айтиб бўлмайдган нарсларни эҳтиёт қилишга йўналтирилган эди. Вольтер айтган эдики, “оламнинг барча миллатларидан кўра хитойликлар кам айтиш учун кўп ёзганлар. Ҳам доим иккита — очиқ ва ёпиқ маънолар бўлган.


 


    Анъанавий адабиётда, Хитойнинг бошқа санъат турилари сингари, учта анъаналарнинг қайта ишланиши — конфуцийчилик, буддизм ва даосизм, учраган. Улар ичида кундан кунга тарихий ҳодисаларни ҳикоя қилиб берувчи нотиқлар бўлган. Бундай турдаги нотиқлардан биринчиларидан будда роҳиблари бўлишган, улар Будда ва унинг ўқувчилари ҳаёти ҳақида ҳикоя қилишган. Кейинчалик моҳир оғзаки ҳикоя тарихий ва қаҳрамонлик мавзулари билан тўлдирилган. Одамлар ҳикояни тинглашга келишлари учун, куннинг ҳикоясини сирли якун билан якунлашга тўғри келган. Ушбу огзаки ҳикояларни ёзишни бошлашгн, уларда тарихий фактлар ривоят ва нақллар билан боғланган бўлган.



Қадимги Хитой шеърияти ҳақида (давоми бор)

Блог им. qodirovam

    Хитой тарихи ўз ичига тахминан уч минг йилни олади. Қўшни давлатлар адабиётига таъсири, ўзига хослиги ҳамда кенг миқёсда тарқалиши уни Европа, Ҳиндистон ва Форс адабиётлари билан бир қаторга қўяди. 19 асргача бўлган Европа адабиёти сингари хитой адабиёти яқин ўтмишгача зодагонлар тури, яъни ҳарбий ёки савдо зодагонлари эмас, балки давлат хизматида бўлган сирли савод ва имлодаги танхо билимларига эга бўлган “зиёли эрлар” тақалади. Империянинг биринчи ташкил топиши (221 до н.э. — 189 н.э.) вақтидаги Конфуций синфий жамиятчилиги нотинч кўпқироллик даврини (189-589), мўғул ҳукмронлиги даврини(1206-1368) ҳисобга олмаганда ўз аҳамияти 20 асргача йўкотмади. Маънавият сингари Конфуцийлик жудаҳам тўгри хисобланган ахлоқий кодексга риоя этиш таълими, ақидавий ҳаётга майда қоидаларигача риоя қилиш, хукуматга эҳтиром ва консервативлик билан ажралиб турган. Адабиётда бу тўғри сўзлик, адабиёт маъносини тўғри бурчакда тавдим этиш, анъанавий мавзуларни адабиётга сингдириш ва адабиётда тарихий мавзуларни кўлланилишида акс этди.


 


    Милоддан аввалги 1 минг йилликда ваҳший қабила Янцзы дарёсининг ярим тропик хавзасида Чу номли давлат ташкил топди. Сеҳрга топинишда мусиқа ва рақсларга бой ёввойи шаҳвоний қўшиқлар мужассам бўлган. Чу давлати милоддан аввалги 4 асрнинг охирига келиб ўз равнақини топди, кейинчалик Цинь сулоласи томонидан тор мор қилинди. Зодагонлардан бўлган шоир Цюй Юань жуда истеъдодли бўлган. Унинг энг машҳур Лисао (Рад қилинганнинг дарди) достони ҳукмдор мехрини йўқотиши кинояга асосланган бўлиб, севган инсони хиёнат қилган инсон қиёфасида келади. Цюй Юань тўққизта мадҳия ва бошқа кўп Чу давлатининг шеърий ёдгорликлари муаллифи ҳисобланади.



Ши Най-анънинг “Речные заводи” - “Дарё қўлтиқлари” асари ҳақида

Блог им. qodirovam

    Ши Най-ань(1296-1370) хаёти тўғрисида маълумотлар кам. У 13 асрдаги исёнчи қўшинларнинг алоҳида қаҳрамонлари тақдири ва жасоратлари ҳақида оғзаки халқ ривоятларини қайта ишлаб, бирлаштирган. Ши Най-ань Юань мўгул давлатини халқ исёни орқали миллий Мин империяси билан алмашган пайтдаги ўзгаришлар даврида яшаган. Лекин Мин Чжу Юань-чжан асосчисининг ҳокимлиги шафқатсиз ва қонли бўлган, янги қўйилган раҳбарга бўлган умидлар унда ва сафдошларида сўнди. Шундан сўнг Ши Най-ань мўғулларга қарши бўлган ҳаракат қатнашчиси бўлган ва янги императорга хизмат қилишдан бош тортиб, ўз ҳаётининг қолган қисмини “Дарё қўлтиқлари” романини яратишга бағишлаган. У ўзининг асарини охирига етказолмади, бу ишни Ло Гань-чжун қилди. “Дарё қўлтиқлари” романининг бир неча вариантлари бор бўлиб, улардаги бобларнинг сони 70 дан 120 гача етади. 17 асрда роман Цзинь Шэн-тан томонидан таҳрир қилинади ва у замонавий шаклга келтирилади (70 боб). Ушбу таҳрир кийинчалик бошқа тилларга таржима қилинди.“Дарё қўлтиқлари” романи мавзуи Сун сулоласидаги (960-1279) деҳқонлар исёни бўлган. Асарда катта бўлмаган исёнкор қўшин, дахшатли кучга айланиши кўрсатилган. Ляншаньбао исёнчи қўшининг шуҳрати Шаньдун вилояти ташқарисига қадар тарқалади. Романдаги воқеалар ҳозирги Шаньдун, Хэнань ва Хебей вилоятлари ҳудудида кечган. Тақдир, Осмон, Фарз ва Ахлоқ мавзўлари романининг асосини ташкил қилади.



Sun Yat Sen haqida

Блог им. qodirovam

    Sun Yatsen 1866 yil  Guandun   provinsiyasi  Syanshan (hozirgi Chjunshan) uezdida dunyoga  kelgan.U yoshligidan Xun Syu Yuane haqidagi  hikoyalarni sevib  tinglardi. Bu qahramonni juda yaxshi ko’rardi. U Sin imperiyasiga   qarshilik  ko’rsatishga jur’at  qilgan va  yangi davlat  qurgan edi.


 


    Sun Yatsen 12 yoshida  Gavayaga  boradi. U yerda  u g’arb madaniyati bilan yaqinda tanishishga harakat qiladi. Uning eng sevimli kitoblari  J.Vashington va A.Linkolin haqidagi kitoblar bo’lgan. Ular Sun Yatsenning o’z Vatani  va  millati uchun kurashishga bo’lgan  qarorini mustahkamladi.


 


    1894 yilda  Sun Yatsen  Tan’syanshanda  xitoy  emegrantlaridan Sin imperiyasiga qarshi  ,,Sintsjunxoy”    jamoasini tashkil etdi. 1895 yilda U Yaponiya bilan birgalikda bu jamoani  yanada kengaytirdi. Butun mamlakatda Tunmenxoy siyosiy partiyasini  tashkil qildi. Bu partiya o’z oldiga  Sin imperiyasidan ajralib, Xitoy  millatining suvernetetini  qayta tiklash va  burjuazia — demokratk respublika tashkil  qilishni bosh maqsad qilgan edi. Sun Yatsen o’zining fikirlarini 3 ta xalqona qoida  nomi bilan  taqdim etdi. Bu qoidalar quyidagilardan iborat edi:



Аёлга тазим!

Блог им. qodirovam

Бахорга ҳуснидан хадя берган гул,


Дунёни меҳрга тўлдирган кўнгил,


У она, у ёрдир, муниса сингил,


Жонимизга тумор бўлган аёллар!!!


 


    Дарҳақиқат, бу дунёнинг гавҳари саналмиш аёл ҳақида қанча гапирсак, мақтовига қанча байтлар битсак, шунча оздек. Бугунги кунда Ватанимизда аёлларга бўлган эьтибор ва эьтироф, уларнинг ҳар бир соҳада ўз истеьдодини кўрсатишларига, жамият тараққиётига ҳисса қўшишларига кенг йўл очиб бермоқда. Қуйида шундай жонкуяр, дилбар, ўзининг илмий ишлари, изланишлари билан юртимиз тараққиётига муҳим ҳисса қўшган, исми жисмига монанд аёл Дилором Ёрматова ҳақида икки оғиз гапирмоқчимиз.


 


     1948 йил Самарқанд вилоятининг олис тоғлар орасида жойлашган, сўлим Жом қишлоғида ўқитувчи оиласида туғилган Дилором Ёрматова ёшликдан жуда изланувчан эди. Отаси Ёрмат Саъдинов она тили ва адабиётдан ўқитувчи бўлиб ишлар, бу ўз навбатида ёшгина Дилором қалбида адабиётга бўлган мухаббатнинг пайдо бўлишига сабаб бўлди. Дилором 1964 йил ўрта мактабни Олтин медал билан битириб Самарқанд қишлоқ хўжалик институтининг агрономия факультетига ўқишга киради ва 1969 йилда аъло баҳолар билан битирди. Институтда 3 курсда ўқиб юрган даврларида илмий ишларга киришиб кетди, шу билан бирга адабиётга жуда қизиқанидан шеърлар ёзарди ва институтда “Шеърият” клубини ташкил қилди.



Xitoy xalq maqollarining o'zbekcha muqobillari

Блог им. qodirovam

过和洗  脚, 一  两 的. Guo he xi jiao, yi ju liang de.


Бу мақолни сўзма-сўз таржима қилганда:


Ҳам дарёдан ўтар, ҳам оёги ювилар, бир ҳаракатда иккита ишни қилмок деб таржима қилинса, бу мақолнинг ўзбек тилидаги маънодоши бўлган мақол бу:


Бир ўк билан икки куённи ўрмок.


Яъни  бу маколлар хар иккала тилда хам ишбилармон, уддабурон инсонларга нисбатан ишлатилади.


 


Яна бир Хитой халқ мақолига эътибор беринг:


 


上天 无 路, 下 地 无 门. Shang tian wu li, xia di wu men.


 


Бу мақолни ҳам сўзма-сўз таржима қиладиган бўлсак:


«Осмонда йўл йўк, ерда эшик йўк» яъни бирор холатда чорасиз қолган инсонга нисбатан ишлатилади. Ўзбек тилида худди шу маънода қўлланиладиган, сўзма-сўз хам ўхшаш мақол мавжуд:«Осмон узоқ, ер қаттиқ "


 


Яна бир ибратли ва ҳикматли Хитой мақоли бу:


 


不怕小年苦, 只怕老 来穷。Bu pa shao nian ku, zhi pa lao lai qiong.


 


Сўзма-сўз таржима қиладиган бўлсак:


«Ёшликдаги қийинчиликдан қўрқма, фақатгина қариликдаги қашшоқликдан қўрқ» деб таржима қилинади. Ўзбек тилида эса бу мақолнинг эквеваленти барчамизга маълум бўлган,


 


«Ёшликда чексанг захмат


Қариликда киларсан рохат»

Yashash nima?

Блог им. qodirovam

Yashash nima?


Saodatmi?


Yoki javobsiz savollar girdobiga kun sayin cho’kib borishmi?


Dunyo tugun o’zingni, o’zligingnida anglay olmay vaqt o’tkazish azobimi?


Nega inson tug’ilganda yig’lab tug’iladi-yu umrining oxirida halovat topadi? Balki, o’sha go’dak savollarga javob topolmay yashash qanchalar qiyinligini his etib yig’lar?


Inson shu savollar sirtmog’idan qutilgani uchun orom topar?


 


Qaydam…


Beixtiyor tanish misralarni takrorlay boshlayman:


Bu dunyo eski bor soz,


Kelgan bir chalib o’tar.


Kimdir ohangin anglar,


Kimdir anglamay o’tar.


…… anglaganlar bormikin???


                        *                                   *                                 *


 

Internetdagi honim

Блог им. qodirovam

   Mening bir yozuvchi dugonam kompyuter ishqibozi. Bir safar unga qo’ng’iroq qilganimda, u dedi: “ Agar qo’ng’iroq qilganingda hech kim ko’tarmasa, faqtgina ikkita tahmin bo’lishi mukin, birinchisi men usha vaqtda internetda bo’laman, ikkinchisi, yoki internetga kirishga tayyorlanayotgan bo’laman.” Lekin men har safar qo’ng’iroq qilganimda hech kim go’shakni olmasdi. Keyin uning bir nechta maqolalarini ko’rdim va undan xizmat haqqi o’zigami yoki tashkilotga deb so’radim, u o’ziga ekanini aytdi. Xayrlashayotganda u menga pochta manzilini berdi.


 


    U ajrashganidan so’ng, internetdagi bir do’sti bilan juda ham til topishib qoldi, u menga aytdiki, usha internetdagi do’sti u orzu qilgan inson ekan, u yigit ham dugonamni yoqtirib qolibdi, lekin dugonam juda havotirlanganidan uni muloyimlik bilan rad etibdi. O’n yeti, o’n sakkiz yoshli qizcha bo’lmasam, qalbimda unaqa romantika\qolmagan. Yana u bilan uchrashmaganini aytdi, yana aytdiki, uni umuman ko’rmagan, biror nima deyish ham qiyin, shuning uchun u bilan uchrashishni hohlamayman. Biroz sirli tuyg’ularning bo’lishi yaxshi emasmi?